معظمی: ائمه جمعه از مرحله انکار به توجیه و ماله‌کشی اتفاقات رسیده‌اند / عرب: هر امام جمعه‌ای که اهل مبارزه با فساد نیست باید برکنار شود

جایگاه نهاد نماز جمعه در رابطه مردم و حاکمیت در جمهوری اسلامی با حضور حجت الاسلام معظمی پژوهشگر سند تحول نمازجمعه و حجت الاسلام عرب فعال حوزه و دانشگاه از سوی بسیج دانشجویی دانشگاه امیرکبیر مورد بررسی قرار گرفت.حجت الاسلام عرب فعال حوزه و دانشگاه در این گفتگوی مجازی با تاکید بر اینکه نماز جمعه باید تسهیل گر مشارکت عمومی مردم برای قیام در مسیر اصلاحات اجتماعی باشد، گفت: در مکتب اسلام ناب و قرآن و از دیدگاه امامین انقلاب حرکت عمومی جامعه اسلامی به قیام مردم وابسته بوده و مضاف بر این غایت حرکت ارسال رسل، انزال کتب و میزان برای قیام مردم به عدالت اجتماعی است.وی با بیان اینکه اسلامیت و جمهوریت به عنوان ابزار تحقق حکومت دینی و عدل در سطح جامعه محسوب می‌شوند از این رو می‌توان گفت که تمام ساختار‌های اجتماعی اساسی دینی نیز مبتنی بر مشارکت و قیام مردم طراحی شده اند، افزود: ما در مورد مکتبی بحث می‌کنیم که مردم باید در سطوح اجتماعی قائم شوند و این قیام نیز باید مبتنی بر قسط باشد پس باید بپذیریم که ساختار‌های اصیل اجتماعی دینی از جمله نهاد مسجد و نماز جمعه به عنوان تاج نماز‌های هفتگی باید مبتنی بر ساختار‌های اجتماعی، حضور و درگیر کردن مردم در پدیده اصلاح اجتماعی باشند.

عرب با اشاره به اینکه هر قرائتی که بخواهد از هویت اساسی دینی ساختار‌های اجتماعی اصیل دینی از جمله نماز جمعه و مسجد را خالی کند باید پیشاپیش بدانیم که با توجه به نگاه اسلام و قرآن و امامین انقلاب این قرائت تهی از محتوا است، افزود: نماز جمعه محل اجتماع مسلمین است با این وجود امامین انقلاب همواره تاکید کرده اند که مسائل اساسی و مورد اهتمام جامعه باید در خطبه‌های نماز جمعه بیان شوند. بر این اساس نماز جمعه باید محلی باشد که بتواند مقوله قیام و مشارکت مردم در مسیر اصلاح را به عنوان یک تریبون اصیل که در دست رهبران مذهبی و مردمی جامعه است فراهم کند.

نماز جمعه مشارکت مردم را در فرآیند‌های اصلاح اساسی اجتماعی تسهیل کند
فعال حوزه و دانشگاه با بیان اینکه نماز جمعه نهادی است که دارای جنس مدنی- سیاسی است و نقطه اتصال حکومت به پدیده حرکت اجتماعی محسوب می‌شود، اظهار کرد: هر سیاست گذاری و یا پیشنهاد برای رشد نهاد نماز جمعه باید به گونه‌ای باشد که مشارکت مردم را در فرآیند‌های اصلاح اساسی اجتماعی تسهیل و تقویت کند نه اینکه مانع مقدمات اولیه آن شویم و اصلاح اجتماعی را خلاف رسالت اصلی نماز جمعه بدانیم.

هر امام جمعه‌ای که اهل مبارزه با فساد نیست باید برکنار شود
وی افزود: اگر قرار بود که نماز جمعه به تریبون یک طرفه حاکمیت تبدیل شود پس نقش این همه دستگاه رسانه‌ای حاکمیت در ساختار‌های رسمی چیست؟ به هر روی تصویری که امروز نسبت به نماز جمعه شکل گرفته به گونه‌ای است که تصور می‌شود این نهاد به روابط عمومی حاکمیت در متن مردم تبدیل شده است و این در حالی است که نماز جمعه باید یک تریبون دو طرفه باشد.

حجت الاسلام معظمی پژوهشگر سند تحول نمازجمعه نیز با اشاره به اینکه این روز‌ها شاهد مانور کلامی و گفتار درمانی برخی ائمه جمعه هستیم، گفت: برخی از ائمه جمعه اهل مبارزه با فساد نیستند با این وجود این افراد باید در اولین فرصت برکنار و مجازات شوند.

وی با بیان اینکه سکوت ائمه جمعه در مقابل فساد بی تردید به منزله معاونت و مشارکت در فساد است، اظهار کرد: خیلی از این افراد اگر فهم عمومی مردم از امام جمعه این است که امام جمعه قدرت نظام، قدرت هندسه سیاسی و قدرت حوزه است با این وجود هر حوزه و نظامی در کشورمان باید در امامت جمعه تجلی پیدا کند.

معظمی با اشاره به اینکه تجلی سال‌ها کم کاری حوزه و نگاه اصول گرایی حاکم بر سیاست این بوده که از بین ۹۰۰ تا ۱۱۰۰ امام جمعه در سال ۱۳۹۶ بیش از ۱۰۰ نفر و معادل بیش از ۱۵ درصد از ائمه جمعه عضو احزاب اصولگرا بوده اند، تصریح کرد: اخیرا رئیس شورای سیاست گذاری ائمه جمعه از تغییر ۵۰۰ امام جمعه خبر داد و این در حالی است که این افراد جابجا شده اند؛ به هر روی حرف ما خطاب به آقای حاج علی اکبری رئیس شورای سیاست گذاری ائمه جمعه نیست، چون طول می‌کشد تا شورای سیاست گذاری ائمه جمعه فرصت اعمال نظر پیدا کند. با این اوصاف به نظر بنده این آقایان به شرط عدم ورود برای تغییر ساختار کنونی در شورا پذیرفته شده اند.

لزوم بازخوانی معارف انقلاب در رابطه با نماز جمعه
پژوهشگر سند تحول نمازجمعه با تاکید بر اینکه ما امروز نیازمند بازخوانی معارف انقلاب در رابطه با ائمه جمعه، دستگاه امامت جمعه و نقش امام جمعه هستیم گفت: در فضای موجود برای مشخص شدن طرف حق و کسانی که احیانا در مورد جایگاه نماز جمعه اشتباه می‌کنند خیلی نیاز به استدلال عجیبی نیست.

همچنین حجت الاسلام عرب فعال حوزه و دانشگاه در بخش دیگری از اظهارت خود گفت: امروز برخی‌ها اصرار دارند که بگویند نقد‌های مطرح شده نسبت به ائمه جمعه حرف‌های هیجانی، احساسی، بی مبنا و بی منطق است تا جایی که یک خبرگزاری به خودش اجازه می‌دهد که نقد در این رابطه فقهی بنویسد.

تریبون نماز جمعه نباید به تریبون اختلاف افکنی بین مردم تبدیل شود
وی با بیان اینکه در معارف روایی و معارف مسلم دینی اختلاف افکنی در بین مردم نهی شده است، افزود: ما اجازه نداریم که تریبون نماز جمعه را به تریبون اختلاف افکنی بین مردم تبدیل کنیم. اما با این وجود تریبون نماز جمعه جایی است که باید در آنجا اوقات مردم را تلخ کرد، چون ما مردمی می‌خواهیم که خود را به مانند اول انقلاب درگیر اصلاح جامعه کنند. ما مردمی که صبح تا شب پای برنامه خندوانه و برنامه‌های شاد و مفرح شبکه نسیم بنشینند نمی‌خواهیم و اتفاقا مردم جامعه اسلامی که در روایات توصیف شده اند اینگونه نیستند.

عرب به سخنرانی پیش از عید رهبر معظم انقلاب اشاره کرد و گفت: به گفته رهبری حساسیت مردم نسبت به موضوع فساد مساله بدی نیست و نشانه قوت و خوبی آنهاست؛ ما نباید اتهام شخصی اثبات نشده را نه تنها در تریبون نماز جمعه بلکه در فضای مجازی هم باز نشر دهیم، ولی این موضوع به جلوداری رهبران مذهبی برای پیشبرد حرکت اصلاحی اجتماعی از جمله برخود با مفساد اقتصادی و سیاسی ربطی ندارد.

وی بیان کرد: برخی پرونده‌های مفاسد وجود دارند که رسیدگی به آن‌ها نیازمند فشار افکار عمومی است و اتفاقا تریبون نماز جمعه آن جایی است که می‌تواند با کمک مردم این فشار را وارد کند، با این وجود برخی‌ها می‌گویند همین‌ها هم نباید در نماز جمعه مطرح شوند، چون دل مرم آشوب می‌شود و این در حالی است که ما در حکومت اسلامی آمده ایم تا دل مردم را آشوب کنیم، چون ما مردم را صاحب مملکت می‌دانیم و این اولین موضوعی است که امامین انقلاب به ما یاد داده اند. ما اتفاقا آمده ایم تا مردم را به صحنه بکشیم نه اینکه به آن‌ها بگوییم برگردید به خانه برگردید ما حواسمان است و اتفاقا همین حواسمان هست‌ها است که ما را به مجامله‌هایی رسانده که امروز می‌بینیم.

مطالبه گری جوانان انقلابی ائمه جمعه نهاد سالار را آزار می دهد
حجت الاسلام معظمی پژوهشگر سند تحول نمازجمعه نیز در بخش دیگر اظهارات خود گفت: در بین ائمه جمعه امامان جمعه انقلابی هم هستند؛ اما امروز آنچه که امروز در بحث ائمه جمعه خط قرمز است انصفا و علما تقابل با نیرو‌های انقلابی است. طبیعتا زمانی که نگاه امام جمعه نهادسالارانه باشد بدیهی است که آن امام جمعه سازمان و نهاد را به روح نظام و انقلاب ترجیه می‌دهد با این وجود هیچ آزاری به اندازه مطالبه‌های یک جوان انقلابی نمی‌توان آن امام جمعه را اذیت کند.

وی با بیان اینکه وقتی یک غرب گرا به امام جمعه غیرانقلابی می‌رسد با چابلوسی می‌تواند در ردیف و صف اول نماز جمعه جایی پیدا کند و یا همین فضا به پناهی برای افرادی که دارای فساد سیاسی و اقتصادی هستند تبدیل می‌شود، اظهار کرد: برخی‌ها که در ردیف اول نماز جمعه می‌ایستند بعضا به غیر از ظهر جمعه اهل خواندن نماز ظهر نیستند و فقط برای منافع سیاسی خود در نماز جمعه حضور می‌یابند.

ردیف اول نماز جمعه باید به جایگاه مومنین و انقلابی‌ها تبدیل شود
معظمی بیان کرد: امروز به کسانی که به افراد مطالبه گر نقد کنند و فحش بدهند به صورت مینی بوسی مسئولیت و تولیت می‌دهند و ائمه جمعه مروج این فضا بوده اند. معتقدم جوانان باید دست به کار شوند و فرم ردیف اول نماز جمعه را تغییر دهند تا مومنین و انقلابی‌ها در این جایگاه بایستند.

وی با بیان اینکه من از جوانان می‌خواهم در دفاتر امام جمعه تحقق کنند و ببینند که فرمان کار در آنجا به دست چه کسانی است، افزود: ائمه جمعه رئیس شورای امر به معروف استان و شهرستان، رئیس شورای مدیریت حوزه استان ها، تولیت رسمی و غیر رسمی حوزه‌ها و مسئول امورات دینی و موقوفات هستند و از طرفی اقامه صلات بر عهده ائمه جمعه است و استعلامات و استمزاجات طلبه‌ها را نیز انجام می‌دهند. همچنین اخذ وجوهات و مظالم بر عهده ائمه جمعه است. با این وجود با شوخی گفته می‌شود که چهارصد پانصد هزار تومان ماهانه به حساب ائمه جعه واریز می‌شود و درست هم هست، اما انصافا این را نباید بگوییم، چون مردم همان لحظه مقایسه می‌کنند و می‌گویند روزانه به صورت میلیونی و چند ده میلیونی از طرف کسانی که به انقلاب ارادت دارند و یا افرادی که چاپلوس هستند و کلید کارشان دست ائمه جمعه است پول واریز می‌شود.

ائمه جمعه از مرحله انکار و سرکوب به مرحله توجیه و ماله‌کشی اتفاقات رسیده‌اند
پژوهشگر سند تحول نمازجمعه با اشاره به اینکه به نظر می‌رسد ائمه جمعه رسالت خود را این می‌دانند که به نوعی بچه‌های انقلاب بایکوت و حذف شوند، گفت: طی این سال‌ها ائمه جمعه از مرحله انکار و سرکوب به مرحله توجیه و ماله کشی اتفاقات رسیده اند؛ البته رئیس جدید صدا و سیما در قضیه ائمه جمعه ثابت کرد که می‌توان در کنار مردم و بچه‌های مطالبه گر هم ماند.

همچنین عرب فعال حوزه و دانشگاه در بخش دیگری از اظهارات خود با بیان اینکه بنده تمام ائمه جمعه و نهاد‌های موثر در این حوزه را دعوت می‌کنم تا بین خود و وجدانشان قضاوت کنند که آیا فلسفه نماز جمعه به عنوان اجتماع مسلمین آن چیزی است که امروز شاهد آن هستیم، گفت: امروز مخاطب نماز جمعه رو به کاهش است با این وجود سوال این است که آیا ما می‌خواهیم دلیل کاهش مخاطب نماز جمعه را متاثر از فاکتور‌های سبک زندگی و دیگر مسائل بدانیم؟ معتقدم نماز جمعه باید به گونه‌ای باشد که مردم بگویند‌ ای وای که ما دیگر چنین فرصتی نداریم نه اینکه مسئولان امر بگویند همان بهتر که به خاطر ویروس کرونا دو سال تعطیل شد.

وی افزود: سوال این است که با توجه به این حجم فاصله از تعداد مخاطب و و قتی که در حال فاصله گرفتن از فلسفه نماز جمعه هستیم آیا نباید در رویه اداره، بیانات، سیاست گذاری و نوع تعامل با مردم و انقلابی‌های هر شهر یک تجدیدنظر اساسی صورت بگیرد؟ اگر نماز جمعه استاندارد را به سمت و سویی ببریم که در خطبه اول و دوم نمازگزاران به تقوا دعوت شوند و برخی مناسبت‌ها مرور شوند خود به خود نماز جمعه به سمتی می‌رود که اگر برخی از ائمه جمعه نیز می‌خواهند دست به تحول بزنند یا پشیمان و ساکت می‌شوند و یا احساس می‌کنند که نکند خودشان مشکلی دارند.

عرب با بیان اینکه تصویری که از نماز جمعه وجود دارد این نگرش را به وجود می‌آورد که امروز نماز جمعه محل اجتماع و یوم الجمعه نیست و به این سمت هم حرکت نمی‌کند، تصریح کرد: اگر خطبه‌های نماز جمعه رهبر معظم انقلاب در اوایل انقلاب را با خطبه‌های ۱۰ سال اخیر خطابای تهران مقایسه کنیم به این نتیجه می‌رسیم که خیلی از مخاطبین فعلی هم صرفا به خاطر دلدالدگی به اصل معارف دین در نماز جمعه شرکت می‌کنند وگرنه نماز جمعه فعلی افزوده و افزونه‌ای ندارد و نهایتا یک نماز جمعه شلوغ است.

ندادن تریبون به امثال رحیم‌پورها و دانشجویان در نماز جمعه علی رقم صحبت‌های رهبری
فعال حوزه و دانشگاه تصریح کرد: تکلیف آقای رحیم پور ازغدی با انقلاب روشن است. آقای رحیم پور در سخنرانی‌های پیش از خطبه‌ها از کسی اسم نمی‌آورد، اما آیا امروز او را در تریبون نماز می‌بینیم و آیا امروز در سخنرانی‌های پیش از خطبه‌ها اثری از خطبه‌های سال ۷۸ و ۷۹ مرحوم مصباح یزدی وجود دارد. مضاف بر این رهبر انقلاب گفتند که در سخنرانی‌های پیش از خطبه‌های نماز جمعه به جنبش دانشجویی وقت داده شود، اما آقای حاج علی اکبری در مورد جنبش دانشجویی خوب صحبت نکرد و این در حالی است که رهبری به او امر کرد که به جنبش دانشجویی میدان بدهد، اما آیا امروز سخنرانی دانشجویان را در سخنرانی‌های پیش از خطبه‌ها می‌بینیم.

عرب بیان کرد: ما ادبیات جنبش دانشجویی را در محضر رهبر معظم انقلاب شاهد بوده ایم و ایشان نیز خطاب به دانشجویان گفتند بروید و همین حرف‌ها را در خطبه‌های نماز جمعه بگویید، اما به وضوح می‌بینیم که این اتفاق نیفتاده است. به هر روی نمی‌شود بیانات رهبری را بخوانیم و بعد آن حرف‌هایی را که با سیاست‌های ما لبه دارند سانسور کنیم.

در ادامه این گفتگوی مجازی حجت الاسلام معظمی پژوهشگر سند تحول نمازجمعه نیز گفت: نماز جمعه تراز نماز جمعه‌ای است که مرکزیت و محوریت تربیت اسلامی، مبارزه با فساد و مرکریت و رکن حکومت اسلامی در جامعه باشد.

وی با بیان اینکه اگر مردم در بعد جمهوریتی نمایندگانی در ساختار سیاسی دارند ائمه جمعه هم مشخصا نماینده انقلابند و همان شان، ولی فقیه را با برخی تفاوت‌ها برای جهت دهی به حرکت ها، توان ها، نشاط‌ها و انگیزه‌ها و با هدف تعیین مسیر دنیا و آخرت بشر دارا هستند، افزود: هم اکنون ائمه جمعه تنها به بحث حفظ ثبات و امنیت می‌پردازند و در واقع تنها در پی حفظ مولفه‌های وضع موجود هستند و این در حالی است که در چنین وضعیتی انسان دچار محافظه کاری می‌شود.

معظمی تصریح کرد: به گفته رهبر معظم انقلاب محافظه کاری قتلگاه انقلاب است با این وجود وقتی که در پی وضع حفظ وضع موجود باشیم قطعا واپسگرا خواهیم شد؛ لذا اگر به مولفه‌های رشد، پیشرفت و حرکت رو به جلو و از طرفی مولفه‌های رکود و ایستایی بنگریم ائمه جمعه بیشتر مولفه حفظ را در پیش گرفته اند و این موضوع قابل انکاری نیست. با این اوصاف وقتی می‌گوییم باید وضعیت موجود را حفظ کنیم معنایش محافظه کاری است و قطعا در اینجا بین نیرو‌های طرفدار انقلاب اختلاف ایجاد می‌شود.

ائمه جمعه امروز با جریان انقلابی مبارزه می‌کنند
وی بیان کرد: آقای حاجی علی اکبری گفته است که چرا به اسم مطالبه گری امام جمعه را به گوشه رینگ می‌فرستید، در حالی که در کشور سیستم قضایی، امنیتی، اجرایی و نماینده مجلس وجود دارد. ما هم معتقدیم وظیفه امام جمعه مطالبه گری نیست بلکه وظیفه اش این است که مطالبه گری آمران به معروف و ناهیان از منکر را تقویت کند. اگر چه ما امروز به وضعیتی دچار شده ایم که می‌گوییم ائمه جمعه از این مسیر هم کنار بروند و با جریان انقلابی مبارزه نکنند.

معظمی با بیان اینکه اساسا ائمه جمعه نمی‌توانند با رجزخوانی در پشت تریبون نماز جمعه مفسدین را مهار کنند؛ اما می‌توانند حرکت‌های مومنانه و شجاعت‌ها را در راستای مقابله با مفسدین جهت دهی کنند، تصریح کرد: آقای رحیم پور ازغدی کسی بود که در تریبون نماز جمعه نسبت به انحرافات خطرناک در هیئات مذهبی اظهار نظر می‌کرد؛ اما به گفته آقای حاج علی اکبری او خارج از چارچوب صحبت می‌کند و به همین دلیل از نماز جمعه حذف شد و این در حالی است که رهبر انقلاب گفته اند که آقای رحیم پور را ببرید تا در دانشگاه‌ها صحبت کند.

وی افزود: اگر یک امام جمعه از ریشه انقلابی عمل نکرده باشد وقتی هم می‌خواهد در ماجرایی انقلابی رفتار کند عمل او به یک معضل تبدیل می‌شود؛ لذا کمک کردن ائمه جمعه از یک سو ناقص است و از سوی دیگر شرطی است.

در ادامه عرب فعال حوزه و دانشگاه در بخش دیگری از اظهارات خود، گفت: مسائلی که در یکی دو ماه اخیر در رابطه با موضوع نماز جمعه اتفاق افتاد سبب خیر شده چرا که به واسطه این مسائل گفتگو‌هایی در رابطه با بررسی، احیاء، نقد و موانع پیش روی نماز جمعه شکل گرفته است؛ البته بنده عمیقا از دوستان می‌خواهم دچار هیجان زدگی نشوند و نماز جمعه را به بهانه مطالباتی که دارند تحریم نکنند.

وی افزود: ما معتقدیم پدیده جمهوریت و قیام مردم به عدالت از رکن‌های اساسی در حاکمیت دینی هستند. با این وجود تریبون‌های و ساختار‌های اساسی اجتماعی و دینی از جمله نماز جمعه برای مشارکت پذیری، آمادگی و حضور مردم در راستای حرکت اصلاح اجتماعی و سیاسی طراحی شده اند؛ پس نباید به گونه‌ای عمل کرد که هویت نماز جمعه از کارکرد اصلی خود تهی شود یعنی به جای اینکه نماز جمعه مقدمه قیام مردم باشد آن‌ها را به سکوت، توجیه و آرامش خیالی دعوت کند.

عرب با تاکید بر اینکه نماز جمعه باید محل گفتگو در مورد مسائل اساسی کشور باشد و خیلی بیشتر از رسانه‌ها به مسائل و مشکلات کشور بپردازد و نه اینکه در آنجا تیتر‌های رسانه‌ها در هفته گذشته بازخوانی شود، اظهار کرد: نماز جمعه باید خالق سوژه‌های هفته بعد برای رسانه باشد، اما هم اکنون تکرار کننده سوژه‌های رسانه‌ها در هفته گذشته است.

همچنین حجت الاسلام معظمی پژوهشگر سند تحول نمازجمعه با بیان اینکه اتفاقات سال ۹۸ نشان داد که ائمه جمعه حزبی عمل کردند و دارای نگاه اصلاح طلب- اصولگرا هستند، تصریح کرد: خیلی از ائمه جمعه‌ای که آقای حاج علی اکبری گفت آن‌ها را تغییر داده اینگونه نیست، چون این افراد جابجا شده اند و این هم نکته‌ای منفی است.

وی با بیان اینکه در یک تریبون مفصل باید به موضوع مجازات ائمه جمعه پرداخته شود، اظهار کرد: سوال این است که چرا ائمه جمعه باید در مقابل یک شاکی خصوصی مصونیت داشته باشند و قطعا در این رابطه کم کاری صورت گرفته است.

معظمی افزود: ما می‌دانیم که موضوعی تحت عنوان نظارت بر ائمه جمعه وجود ندارد و اگر به این موضوع پرداخته شده در حد شوخی است.